Çapraz Bulaşma
Besin Güvenliği
10/21/2020
Glütensiz Diyete Uyum
11/30/2020
Çapraz Bulaşma
En Çok Yayınlananlar
……………………………………………..
Çölyağın semptomları kişiden kişiye çeşitlilik göstermekle…
……………………………………………..
Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığı bulunan kişilerin…
……………………………………………..
Çölyak hastalığının tanı ve teşhisi için…
Glütensiz diyet günümüzde popülaritesini arttırmaktadır. Bireyler glütensiz diyetin sağlık faydalarına inandıkları için veya glüten ile ilişkili hastalıkları oldukları için bu diyeti benimsemektedirler.
Başta çölyak olmak üzere glüten ile ilişkili hastalıklarda doğru glütensiz diyet uygulaması hayati önem taşımaktadır. Bu sebeple glütensiz diyet uygulaması sırasında besinlere glüten bulaşması çok istenen bir durum değildir. Bu durumda çapraz bulaşmanın (kontaminasyon) önlenmesi oldukça önem taşımaktadır.
Peki Çapraz Bulaşma Nedir?
……………………………………………..……………………………………………..……………………………………………..………………………………………………………………………….
Çapraz bulaşma; besinlerin tarladan sofraya gelinceye kadar hazırlama aşamalarında herhangi bir üründen mikroorganizmaların bulaşması şeklinde tanımlanmaktadır.
Çapraz bulaşma bir üründen besine mikroorganizma geçişi olabileceği gibi besinden besine mikroorganizma veya alerjen bulaşması şeklinde de olabilmektedir. Bu durum besinlerde bulunan, TÜRK GIDA KODEKSİ tarafından bildirilmiş on dört alerjen madde için geçerlidir. İçerisinde alerjen bulundurmayan besinlerin saklama, depolama, işleme veya pişirme esnasında bu alerjen maddeleri içerir hale gelmesine çapraz bulaşma denmektedir.
Çapraz bulaşma ürünlerin tarlada hasattın da saklama ve depolama koşullarında ve işlenmesi sırasında meydana gelebileceği gibi restoranlarda, evlerde yemek hazırlama ve pişirme sırasında da meydana gelebilmektedir.
Glütensiz Ürünlerde Çapraz Bulaşma
……………………………………………..……………………………………………..……………………………………………..………………………………………………………………………….
Glüten içermeyen birçok ürün üretim veya hazırlama aşamasında glütene maruz kalabilmektedir. Özellikle toplu beslenme hizmeti veren kafe, restoran veya yemekhaneler gibi yerlerde çapraz bulaşmayı önlemek adına herhangi bir yasal düzenleme maalesef yoktur.
Kafe, restoran gibi yerlerde glütenli ve glütensiz ürünler ortak üretim alanlarında; yetersiz sanitasyon işlemleri, paylaşılan ekipmanların aynı ürünlerde kullanılması, personel bilgisinin ve mutfak araç gereçlerinin yetersiz olması gibi durumlar çapraz bulaşmaya sebep olabilmektedir. Ev dışında glütensiz diyet uygulamak isteyen bireyler genel olarak bu tarz problemler yaşamaktadır. Bu durum çapraz bulaşmanın önlenememesinin en önemli sebeplerinden bir tanesidir.
Bir diğer durum ise paketli ürünlerin üretimi sırasında çapraz bulaşmaya maruz kalmasıdır. Yapımında glüten ile ilgili bir madde bulunmamasına karşın, ürün glüten içeren gıda üretim bantlarıyla aynı ortamda üretilmesi sebebiyle glütene maruz kalabilmektedirler. Bu sebeple ürünün içindekiler kısmına bakıldığında buğday, arpa ve çavdar yazmazken son kısmında eser miktarda glüten içerebilir ibaresi yazmaktadır. Bu durum tamamen çapraz bulaşma maruziyetinin göstergesidir. Bu maruziyeti önlemek için glüten içermez ibaresi olan ürünler farklı ortamlarda üretilmektedirler.
Kanada Çölyak Derneği glütensiz gıda üreten yerler için tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları sisteminin (HACCP) ilkelerini önermektedir.
Kodeks Alimentarius ve Türk Gıda Kodeksine göre glüten içermez ibaresi bulunan besinlerde glüten seviyesinin en fazla 20mg/kg olması istenmektedir. Glütensiz bir ürünün glüten seviyesinin 20mg/kg üstünde olması çapraz bulaşmaya maruz kaldığını göstermektedir.
Evde Çapraz Bulaşma
……………………………………………..……………………………………………..……………………………………………..………………………………………………………………………….
Birey ailesi ile yaşadığı durumlarda mutfak alanını ortaklaşa kullanır ve birçok araç gereç ortak kullanıma açıktır. Mutfak araç gereçleri, tezgahlar, dolaplar ve sürülebilir gıdalar gibi ortak kullanıma açık alanlar ev ortamında çapraz bulaşmanın yaşanabileceği yerlerdir. Fakat buna karşın çapraz bulaşmayı önlemek adına ayrı araç gereç ve alan kullanımının etkinliğine dair kanıtlar azdır.
Güncel yapılan bir çalışmada ilk olarak paslanmaz çelik tencerelerde glüten içeren bir makarna pişirilmiştir. Bu makarna tencerelerinden bir tanesi su ile durulanmış, bir tanesi ise elde sabun ve suyla yıkanmıştır. Ardından bu tencerelerde glütensiz makarna pişirilmiş ve glütenin çapraz bulaşıp bulaşmadığına bakılmıştır. Çıkan sonuçlarda her iki yöntemde de glüten seviyeleri saptanabilir seviyelerin (<20ppm) altında bulunmuş ve çapraz bulaşmanın olmadığı görülmüştür.
Yapılan başka bir çalışmada ise uygun ve doğru temizlik yöntemlerinin kullanılması halinde glütensiz gıda hazırlamak için ayrı araç gereç ve tezgâh kullanımının gereksiz olabileceği bulunmuştur.
İtalya’da bir pizzacıda yapılan çalışmada ise pizza pişirmek için ortak fırın kullanıldığında glütensiz pizzaya glüten aktarımının olmadığı tespit edilmiştir.
Tüm bu çalışmalar deney ortamlarında yapıldıkları için oldukça titiz davranılan ortamlardır. Bu sebeple bu uygulamaların evde aynı sonuçları verebilmesi için aynı titizlikle davranılmalı ve kesin sonuçlara varılmak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Özellikle glüten ile ilişkili hastalığı olanlar için çapraz bulaşma konusu oldukça önemlidir. Fakat yeterli kanıtlara dayanmayan çapraz bulaşmayı önlemek için yapılan aşırı derecede kısıtlayıcı uygulamaların bu hastalara yarardan çok zarar verdiği görülmektedir. Bu sebeple bu kişilere evde uygun şekillerde temizliği yapılan mutfak araç gereçlerinin glüten kaynaklı sağlık riski oluşturmadığı anlatılmalıdır. Bu sebeple ayrı mutfak dolabı kullanmak, ayrı araç ve gereç kullanmak ev ortamı için çok gerekli görülmemektedir.
Çapraz Bulaşmayı Nasıl Önlerim?
……………………………………………..……………………………………………..……………………………………………..………………………………………………………………………….
- Aldığınız günlük paketli ürünlerin etiketlerini sık sık kontrol edin.
- İlaçların içeriklerini kontrol edin.
- Yulaf gibi çapraz bulaşma riski yüksek ürünler alırken oldukça dikkatli olun.
- Ev dışında yemek yeneceği zaman personelle iletişime geçin ve durumunuzu anlatın.
- Mümkünse glütensiz ürün seçenekleri olan ve güvenilir ürün sunan kafe veya restoranları tercih edin
- Evde çapraz bulaşmayı önlemek için:
- 1 ) Mutfak tezgahlarını kullanmadan önce doğru bir şekilde temizleyin.
- 2) Ayrı servis aletleri kullanın veya doğru bir şekilde temizledikten sonra servis aletini kullanın.
- 3) Çeşni kavanozlarına çift daldırma yapmamaya özen gösterin.
- 4) Bulaşıkları mümkünse bulaşık makinesinde yıkayın
- 5) Reçel, bal, tere yağı gibi sürülebilen ürünleri kullanırken temiz kaşık, çatal kullanılmasına özen gösterin.
Diyetisyen Can KOCAKURT
KAYNAKÇA
Al-Toma, A., Volta, U., Auricchio, R., Castillejo, G., Sanders, D. S., Cellier, C., . . . Lundin, K. E. (2019). European Society for the Study of Coeliac Disease (ESsCD) guideline for coeliac disease and other gluten-related disorders. United European Gastroenterology Journal, 583–613.
Atasoy, G., Gokhisar, O. K., & Turhan, M. (2020). Gluten contamination in manufactured gluten-free foods in Turkey. Food Additives & Contaminants, 363-373.
Aydın, Ö., Kahramanoğlu-Aksoy, E., Akpınar, M. Y., & Göktaş, Z. (2019). Yetişkin Çölyak Hastalarının Glutensiz Diyete Uyumu. Beslenme ve Diyet Dergisi, 51-58.
Farage, P., Zandonadi, R. P., Ginani, V. C., Gandolfi, L., Nakano, E. Y., & Pratesi, R. (2018). Gluten-Free Diet: From Development to Assessment of a Check-List Designed for the Prevention of Gluten Cross-Contamination in Food Services. Nutrients.
Gıda, T. v. (2012, Ocak 4). Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/01/20120104-8.htm adresinden alındı
Leonard, M. M., Cureton, P., & Fasano, A. (2017). Indications and Use of the Gluten Contamination Elimination Diet for Patients with Non-Responsive Celiac Disease. Nutrients.
McDonald, B. D., & Kupfer, S. S. (2020). Can We Cross Off Common Kitchen Practices as Causes of Gluten Cross-Contact? Gastroenterology, 51-53.
Preparation of Gluten-Free Foods Alongside Gluten-Containing Food May Not Always Be as Risky for Celiac Patients as Diet Guides Suggest. (2019). Gastroenterology, 273-275.
Rostami, K., Bold, J., Parr, A., & Johnson, M. W. (2017). Gluten-Free Diet Indications, Safety, Quality, Labels, and Challenges. Nutrients.
Studerus, D., Hampe, E. I., Fahrer, D., Wilhelmi, M., & Vavricka, S. R. (2018). Cross-Contamination with Gluten by Using Kitchen Utensils: Fact or Fiction? Journal of Food Protection, 1679-1684.
ÇAPRAZ BULAŞMA
Glütensiz diyet günümüzde popülaritesini arttırmaktadır. Bireyler glütensiz diyetin sağlık faydalarına inandıkları için veya glüten ile ilişkili hastalıkları oldukları için bu diyeti benimsemektedirler.
Başta çölyak olmak üzere glüten ile ilişkili hastalıklarda doğru glütensiz diyet uygulaması hayati önem taşımaktadır. Bu sebeple glütensiz diyet uygulaması sırasında besinlere glüten bulaşması çok istenen bir durum değildir. Bu durumda çapraz bulaşmanın (kontaminasyon) önlenmesi oldukça önem taşımaktadır.
Peki Çapraz Bulaşma Nedir?
Çapraz bulaşma; besinlerin tarladan sofraya gelinceye kadar hazırlama aşamalarında herhangi bir üründen mikroorganizmaların bulaşması şeklinde tanımlanmaktadır.
Çapraz bulaşma bir üründen besine mikroorganizma geçişi olabileceği gibi besinden besine mikroorganizma veya alerjen bulaşması şeklinde de olabilmektedir. Bu durum besinlerde bulunan, TÜRK GIDA KODEKSİ tarafından bildirilmiş on dört alerjen madde için geçerlidir. İçerisinde alerjen bulundurmayan besinlerin saklama, depolama, işleme veya pişirme esnasında bu alerjen maddeleri içerir hale gelmesine çapraz bulaşma denmektedir.
Çapraz bulaşma ürünlerin tarlada hasattın da saklama ve depolama koşullarında ve işlenmesi sırasında meydana gelebileceği gibi restoranlarda, evlerde yemek hazırlama ve pişirme sırasında da meydana gelebilmektedir.
Glütensiz Ürünlerde Çapraz Bulaşma
Glüten içermeyen birçok ürün üretim veya hazırlama aşamasında glütene maruz kalabilmektedir. Özellikle toplu beslenme hizmeti veren kafe, restoran veya yemekhaneler gibi yerlerde çapraz bulaşmayı önlemek adına herhangi bir yasal düzenleme maalesef yoktur.
Kafe, restoran gibi yerlerde glütenli ve glütensiz ürünler ortak üretim alanlarında; yetersiz sanitasyon işlemleri, paylaşılan ekipmanların aynı ürünlerde kullanılması, personel bilgisinin ve mutfak araç gereçlerinin yetersiz olması gibi durumlar çapraz bulaşmaya sebep olabilmektedir. Ev dışında glütensiz diyet uygulamak isteyen bireyler genel olarak bu tarz problemler yaşamaktadır. Bu durum çapraz bulaşmanın önlenememesinin en önemli sebeplerinden bir tanesidir.
Bir diğer durum ise paketli ürünlerin üretimi sırasında çapraz bulaşmaya maruz kalmasıdır. Yapımında glüten ile ilgili bir madde bulunmamasına karşın, ürün glüten içeren gıda üretim bantlarıyla aynı ortamda üretilmesi sebebiyle glütene maruz kalabilmektedirler. Bu sebeple ürünün içindekiler kısmına bakıldığında buğday, arpa ve çavdar yazmazken son kısmında eser miktarda glüten içerebilir ibaresi yazmaktadır. Bu durum tamamen çapraz bulaşma maruziyetinin göstergesidir. Bu maruziyeti önlemek için glüten içermez ibaresi olan ürünler farklı ortamlarda üretilmektedirler.
Kanada Çölyak Derneği glütensiz gıda üreten yerler için tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları sisteminin (HACCP) ilkelerini önermektedir.
Kodeks Alimentarius ve Türk Gıda Kodeksine göre glüten içermez ibaresi bulunan besinlerde glüten seviyesinin en fazla 20mg/kg olması istenmektedir. Glütensiz bir ürünün glüten seviyesinin 20mg/kg üstünde olması çapraz bulaşmaya maruz kaldığını göstermektedir.
Evde Çapraz Bulaşma
Birey ailesi ile yaşadığı durumlarda mutfak alanını ortaklaşa kullanır ve birçok araç gereç ortak kullanıma açıktır. Mutfak araç gereçleri, tezgahlar, dolaplar ve sürülebilir gıdalar gibi ortak kullanıma açık alanlar ev ortamında çapraz bulaşmanın yaşanabileceği yerlerdir. Fakat buna karşın çapraz bulaşmayı önlemek adına ayrı araç gereç ve alan kullanımının etkinliğine dair kanıtlar azdır.
Güncel yapılan bir çalışmada ilk olarak paslanmaz çelik tencerelerde glüten içeren bir makarna pişirilmiştir. Bu makarna tencerelerinden bir tanesi su ile durulanmış, bir tanesi ise elde sabun ve suyla yıkanmıştır. Ardından bu tencerelerde glütensiz makarna pişirilmiş ve glütenin çapraz bulaşıp bulaşmadığına bakılmıştır. Çıkan sonuçlarda her iki yöntemde de glüten seviyeleri saptanabilir seviyelerin (<20ppm) altında bulunmuş ve çapraz bulaşmanın olmadığı görülmüştür.
Yapılan başka bir çalışmada ise uygun ve doğru temizlik yöntemlerinin kullanılması halinde glütensiz gıda hazırlamak için ayrı araç gereç ve tezgâh kullanımının gereksiz olabileceği bulunmuştur.
İtalya’da bir pizzacıda yapılan çalışmada ise pizza pişirmek için ortak fırın kullanıldığında glütensiz pizzaya glüten aktarımının olmadığı tespit edilmiştir.
Tüm bu çalışmalar deney ortamlarında yapıldıkları için oldukça titiz davranılan ortamlardır. Bu sebeple bu uygulamaların evde aynı sonuçları verebilmesi için aynı titizlikle davranılmalı ve kesin sonuçlara varılmak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Özellikle glüten ile ilişkili hastalığı olanlar için çapraz bulaşma konusu oldukça önemlidir. Fakat yeterli kanıtlara dayanmayan çapraz bulaşmayı önlemek için yapılan aşırı derecede kısıtlayıcı uygulamaların bu hastalara yarardan çok zarar verdiği görülmektedir. Bu sebeple bu kişilere evde uygun şekillerde temizliği yapılan mutfak araç gereçlerinin glüten kaynaklı sağlık riski oluşturmadığı anlatılmalıdır. Bu sebeple ayrı mutfak dolabı kullanmak, ayrı araç ve gereç kullanmak ev ortamı için çok gerekli görülmemektedir.
Çapraz Bulaşmayı Nasıl Önlerim?
- Aldığınız günlük paketli ürünlerin etiketlerini sık sık kontrol edin.
- İlaçların içeriklerini kontrol edin.
- Yulaf gibi çapraz bulaşma riski yüksek ürünler alırken oldukça dikkatli olun.
- Ev dışında yemek yeneceği zaman personelle iletişime geçin ve durumunuzu anlatın.
- Mümkünse glütensiz ürün seçenekleri olan ve güvenilir ürün sunan kafe veya restoranları tercih edin
- Evde çapraz bulaşmayı önlemek için:
- 1 ) Mutfak tezgahlarını kullanmadan önce doğru bir şekilde temizleyin.
- 2) Ayrı servis aletleri kullanın veya doğru bir şekilde temizledikten sonra servis aletini kullanın.
- 3) Çeşni kavanozlarına çift daldırma yapmamaya özen gösterin.
- 4) Bulaşıkları mümkünse bulaşık makinesinde yıkayın
- 5) Reçel, bal, tere yağı gibi sürülebilen ürünleri kullanırken temiz kaşık, çatal kullanılmasına özen gösterin.
Diyetisyen Can KOCAKURT
ÇAPRAZ BULAŞMA
Glütensiz diyet günümüzde popülaritesini arttırmaktadır. Bireyler glütensiz diyetin sağlık faydalarına inandıkları için veya glüten ile ilişkili hastalıkları oldukları için bu diyeti benimsemektedirler.
Başta çölyak olmak üzere glüten ile ilişkili hastalıklarda doğru glütensiz diyet uygulaması hayati önem taşımaktadır. Bu sebeple glütensiz diyet uygulaması sırasında besinlere glüten bulaşması çok istenen bir durum değildir. Bu durumda çapraz bulaşmanın (kontaminasyon) önlenmesi oldukça önem taşımaktadır.
Peki Çapraz Bulaşma Nedir?
Çapraz bulaşma; besinlerin tarladan sofraya gelinceye kadar hazırlama aşamalarında herhangi bir üründen mikroorganizmaların bulaşması şeklinde tanımlanmaktadır.
Çapraz bulaşma bir üründen besine mikroorganizma geçişi olabileceği gibi besinden besine mikroorganizma veya alerjen bulaşması şeklinde de olabilmektedir. Bu durum besinlerde bulunan, TÜRK GIDA KODEKSİ tarafından bildirilmiş on dört alerjen madde için geçerlidir. İçerisinde alerjen bulundurmayan besinlerin saklama, depolama, işleme veya pişirme esnasında bu alerjen maddeleri içerir hale gelmesine çapraz bulaşma denmektedir.
Çapraz bulaşma ürünlerin tarlada hasattın da saklama ve depolama koşullarında ve işlenmesi sırasında meydana gelebileceği gibi restoranlarda, evlerde yemek hazırlama ve pişirme sırasında da meydana gelebilmektedir.
Glütensiz Ürünlerde Çapraz Bulaşma
Glüten içermeyen birçok ürün üretim veya hazırlama aşamasında glütene maruz kalabilmektedir. Özellikle toplu beslenme hizmeti veren kafe, restoran veya yemekhaneler gibi yerlerde çapraz bulaşmayı önlemek adına herhangi bir yasal düzenleme maalesef yoktur.
Kafe, restoran gibi yerlerde glütenli ve glütensiz ürünler ortak üretim alanlarında; yetersiz sanitasyon işlemleri, paylaşılan ekipmanların aynı ürünlerde kullanılması, personel bilgisinin ve mutfak araç gereçlerinin yetersiz olması gibi durumlar çapraz bulaşmaya sebep olabilmektedir. Ev dışında glütensiz diyet uygulamak isteyen bireyler genel olarak bu tarz problemler yaşamaktadır. Bu durum çapraz bulaşmanın önlenememesinin en önemli sebeplerinden bir tanesidir.
Bir diğer durum ise paketli ürünlerin üretimi sırasında çapraz bulaşmaya maruz kalmasıdır. Yapımında glüten ile ilgili bir madde bulunmamasına karşın, ürün glüten içeren gıda üretim bantlarıyla aynı ortamda üretilmesi sebebiyle glütene maruz kalabilmektedirler. Bu sebeple ürünün içindekiler kısmına bakıldığında buğday, arpa ve çavdar yazmazken son kısmında eser miktarda glüten içerebilir ibaresi yazmaktadır. Bu durum tamamen çapraz bulaşma maruziyetinin göstergesidir. Bu maruziyeti önlemek için glüten içermez ibaresi olan ürünler farklı ortamlarda üretilmektedirler.
Kanada Çölyak Derneği glütensiz gıda üreten yerler için tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları sisteminin (HACCP) ilkelerini önermektedir.
Kodeks Alimentarius ve Türk Gıda Kodeksine göre glüten içermez ibaresi bulunan besinlerde glüten seviyesinin en fazla 20mg/kg olması istenmektedir. Glütensiz bir ürünün glüten seviyesinin 20mg/kg üstünde olması çapraz bulaşmaya maruz kaldığını göstermektedir.
Evde Çapraz Bulaşma
Birey ailesi ile yaşadığı durumlarda mutfak alanını ortaklaşa kullanır ve birçok araç gereç ortak kullanıma açıktır. Mutfak araç gereçleri, tezgahlar, dolaplar ve sürülebilir gıdalar gibi ortak kullanıma açık alanlar ev ortamında çapraz bulaşmanın yaşanabileceği yerlerdir. Fakat buna karşın çapraz bulaşmayı önlemek adına ayrı araç gereç ve alan kullanımının etkinliğine dair kanıtlar azdır.
Güncel yapılan bir çalışmada ilk olarak paslanmaz çelik tencerelerde glüten içeren bir makarna pişirilmiştir. Bu makarna tencerelerinden bir tanesi su ile durulanmış, bir tanesi ise elde sabun ve suyla yıkanmıştır. Ardından bu tencerelerde glütensiz makarna pişirilmiş ve glütenin çapraz bulaşıp bulaşmadığına bakılmıştır. Çıkan sonuçlarda her iki yöntemde de glüten seviyeleri saptanabilir seviyelerin (<20ppm) altında bulunmuş ve çapraz bulaşmanın olmadığı görülmüştür.
Yapılan başka bir çalışmada ise uygun ve doğru temizlik yöntemlerinin kullanılması halinde glütensiz gıda hazırlamak için ayrı araç gereç ve tezgâh kullanımının gereksiz olabileceği bulunmuştur.
İtalya’da bir pizzacıda yapılan çalışmada ise pizza pişirmek için ortak fırın kullanıldığında glütensiz pizzaya glüten aktarımının olmadığı tespit edilmiştir.
Tüm bu çalışmalar deney ortamlarında yapıldıkları için oldukça titiz davranılan ortamlardır. Bu sebeple bu uygulamaların evde aynı sonuçları verebilmesi için aynı titizlikle davranılmalı ve kesin sonuçlara varılmak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Özellikle glüten ile ilişkili hastalığı olanlar için çapraz bulaşma konusu oldukça önemlidir. Fakat yeterli kanıtlara dayanmayan çapraz bulaşmayı önlemek için yapılan aşırı derecede kısıtlayıcı uygulamaların bu hastalara yarardan çok zarar verdiği görülmektedir. Bu sebeple bu kişilere evde uygun şekillerde temizliği yapılan mutfak araç gereçlerinin glüten kaynaklı sağlık riski oluşturmadığı anlatılmalıdır. Bu sebeple ayrı mutfak dolabı kullanmak, ayrı araç ve gereç kullanmak ev ortamı için çok gerekli görülmemektedir.
Çapraz Bulaşmayı Nasıl Önlerim?
- Aldığınız günlük paketli ürünlerin etiketlerini sık sık kontrol edin.
- İlaçların içeriklerini kontrol edin.
- Yulaf gibi çapraz bulaşma riski yüksek ürünler alırken oldukça dikkatli olun.
- Ev dışında yemek yeneceği zaman personelle iletişime geçin ve durumunuzu anlatın.
- Mümkünse glütensiz ürün seçenekleri olan ve güvenilir ürün sunan kafe veya restoranları tercih edin
- Evde çapraz bulaşmayı önlemek için:
- 1 ) Mutfak tezgahlarını kullanmadan önce doğru bir şekilde temizleyin.
- 2) Ayrı servis aletleri kullanın veya doğru bir şekilde temizledikten sonra servis aletini kullanın.
- 3) Çeşni kavanozlarına çift daldırma yapmamaya özen gösterin.
- 4) Bulaşıkları mümkünse bulaşık makinesinde yıkayın
- 5) Reçel, bal, tere yağı gibi sürülebilen ürünleri kullanırken temiz kaşık, çatal kullanılmasına özen gösterin Diyetisyen Can KOCAKURT
Kaynakça
Al-Toma, A., Volta, U., Auricchio, R., Castillejo, G., Sanders, D. S., Cellier, C., . . . Lundin, K. E. (2019). European Society for the Study of Coeliac Disease (ESsCD) guideline for coeliac disease and other gluten-related disorders. United European Gastroenterology Journal, 583–613.
Atasoy, G., Gokhisar, O. K., & Turhan, M. (2020). Gluten contamination in manufactured gluten-free foods in Turkey. Food Additives & Contaminants, 363-373.
Aydın, Ö., Kahramanoğlu-Aksoy, E., Akpınar, M. Y., & Göktaş, Z. (2019). Yetişkin Çölyak Hastalarının Glutensiz Diyete Uyumu. Beslenme ve Diyet Dergisi, 51-58.
Farage, P., Zandonadi, R. P., Ginani, V. C., Gandolfi, L., Nakano, E. Y., & Pratesi, R. (2018). Gluten-Free Diet: From Development to Assessment of a Check-List Designed for the Prevention of Gluten Cross-Contamination in Food Services. Nutrients.
Gıda, T. v. (2012, Ocak 4). Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/01/20120104-8.htm adresinden alındı
Leonard, M. M., Cureton, P., & Fasano, A. (2017). Indications and Use of the Gluten Contamination Elimination Diet for Patients with Non-Responsive Celiac Disease. Nutrients.
McDonald, B. D., & Kupfer, S. S. (2020). Can We Cross Off Common Kitchen Practices as Causes of Gluten Cross-Contact? Gastroenterology, 51-53.
Preparation of Gluten-Free Foods Alongside Gluten-Containing Food May Not Always Be as Risky for Celiac Patients as Diet Guides Suggest. (2019). Gastroenterology, 273-275.
Rostami, K., Bold, J., Parr, A., & Johnson, M. W. (2017). Gluten-Free Diet Indications, Safety, Quality, Labels, and Challenges. Nutrients.
Studerus, D., Hampe, E. I., Fahrer, D., Wilhelmi, M., & Vavricka, S. R. (2018). Cross-Contamination with Gluten by Using Kitchen Utensils: Fact or Fiction? Journal of Food Protection, 1679-1684.
