Kozmeti̇k Ve Di̇ğer Malzemelere Çölyaklı Bi̇reyler Nasıl Yaklaşmalı?

Çölyak tedavisinin tek etkili ve bilinen yöntemi glutensiz diyettir. Bu durum çölyaklı bireylerin çoğunu gıda bazlı gluten maruziyetine odaklanmasına neden olmuştur. Buna karşın, çölyaklı bireylerin gıdalara olduğu kadar plastik, ağız bakım sağlığı ürünleri, ilaçlar ve kozmetikler gibi diğer ürünlere de gluten konusunda temkinli yaklaşmalıdır. Bugünkü konumuzda da gıda bazlı olmayan ürünlere nasıl yaklaşmamız gerektiği konusunda sizleri en doğru şekilde yönlendireceğiz.
Gluten kişisel bakım ürünleri (diş macunu, gargara, sabun, şampuan) ve kozmetiklerde (ruj, dudak balsamı, dudak parlatıcısı, vücut losyonu, pudra, deodorant) farklı şekillerde gluten içerebilir. Bu ürünleri yutmasınız da özellikle rujlar, dudak balsamları ve diş macunlarından kalan kalıntıları yutma durumları daha olasıdır. Yine de ağızdan alınmayan kozmetiklerin ile yapılan bazı çalışmalarda çölyaklı bireyler için zararlı olduğu belirtilmiştir.

Gluten kozmetikte kesin olarak beyan edilmek zorunda değildir. Bu nedenle aradığınız ve satın alma istediğiniz kozmetik ürününün kendinize uygun olup olmadığını belirlemek için aşağıdaki adımları izleyin:

• Ürün içeriğinde ‘buğday’, ‘arpa’, ‘yulaf’, ‘ triticum vulgare’, ‘tahıl’, ‘avena sativa’, ‘hordeum vulgare’ gibi ibarelerin olmadığından emin olun.
• Bazı ambalajların tüm bilgileri ürünün etiketine eklemek için oldukça küçük olmasından dolayı ürünün ambalajını kaldırdıktan sonraki içeriğini kontrol edin.
• Ürünü sipariş vermeden önce kozmetik şirketiyle iletişime geçin ve sipariş verin ve ürünlerinin buğday, arpa, çavdar veya yulaf gibi herhangi bir gluten maddesi içerip içermediğini sorun.
• En doğrusu gluten içermez olarak belirtilen ürünlerin satın alınmasıdır.

Ambalaj, servis, sunumda kullanılan karton ve plastik malzemeler de gluten içerebilmektedir. Gluten ismi aslında glue yani tutkal/uhu anlamını taşıyan kelimesi kökünden gelmektedir. Gıda sektörü dışındaki kullanımı plastik ve kauçuk sanayinde yapışkanlık verici, su tutucu, esneklik verici, kıvam arttırıcı özelliklerinden dolayı oldukça yaygındır . Çölyaklı bireyler bu konuda oldukça hassas olmalıdır. Karton bardakların kıvrık kısımlarında yapışkanlık ve mektup zarflarının yapışkanı kısmını sağlamak için gluten kullanılmaktadır. Bu nedenle çölyaklı bireyler bazen gıda alımları ile diyetlerine sıkı bir şekilde takip ettiklerini zannetseler de bu gibi ekipmanların kullanımında düzenli olarak gluten alımına maruz kalabilir. Karton bardakları tercih etmeyin, zarfları kapatırken yalamadan kapatın. Özellikle çocuklarda oyun malzemeleri kullanımına dikkat edilmelidir. Oyun hamurları, sulu boylar da gluten açısından risklidir. Normalde gluten içeren oyun malzemeleri ile oynandığında eliniz ağzınıza gitmiyorsa ve elinizi yıkıyorsanız bu malzemelerin kullanılmasında bir sakınca yoktur. Fakat çocukluk döneminde çocukları bu şekilde kontrol etmek ve elini ağzına götürmediğinden emin olmak çok zordur. Bu yüzden çocuklarınıza oyun malzemeleri alırken mutlaka gluten içermediğinden emin olun. İlaçlarını almadan önce mutlaka doktorunuza çölyak hastası olduğunuzu belirtin. Her yeni ilacı değerlendirin. İlacın etken ve inaktif etken maddeleri konusunda eczacınızdan bilgi alın. Doktorunuzdan dosyanıza her zaman ilaçların ‘glutensiz olmalıdır’ ibaresini eklemesini isteyin. Vitamin – mineral takviyesi kullanacağınız zaman da mutlaka glutensiz olmasına emin olun.

Diyetisyen İrem Erdem