Çölyaklı Çocuğa Yaklaşım

Çölyak Tanısı Alan Çocuğa Yaklaşım

Çölyak hastalığı için mevcut tek tedavi, ömür boyu glutensiz bir diyettir. Diyete uyum arttıkça, emilim bozukluğu, beslenme eksiklikleri ve semptomlar geriler ve bireyin yaşam kalitesi artarak hayatına devam etmesi sağlanır. Bağırsak harabiyeti 6-24 ay içerisinde geçer ve diyete başladıktan sonra genelde 1 yıl içerisinde serum antikor seviyeleri normale döner. Doktor ve diyetisyen ile medikal destek, kişiye özgü diyet yaklaşımı ve bireyin yaşam düzenini de göz önünde bulundurarak bireye özgü öneriler verilmesi oldukça önemlidir. İyi bir diyet uyumu sağlandıktan sonra, hastalıkla ilgili komplikasyon riski azalır. 

Çölyak hastalığının tek tedavisi beslenme tedavisi olduğundan, yeni teşhis konulan hastaların çölyak konusunda uzman bir diyetisyene yönlendirilmesi önemlidir. Hastalar, sağlık uzmanları da dahil olmak üzere çeşitli kaynaklardan glutensiz diyet ve çölyak hastalığı hakkında bilgi ararlar; bu noktada güvenilir bir sağlık uzmanından bilgi almak en doğru seçim olacaktır. Aile çocuğa bu konuda destek olmalıdır. Ailenin glutensiz beslenmede dikkat etmesi gereken noktaları bilmesi hem olası risklerin önüne geçecek hem de çölyak tanısı alan çocuğun sürece adaptasyonunu kolaylaştıracaktır.
Son dönemlerde çölyak hastalığına sahip olmayan kişiler arasında da glutensiz beslenme yaygınlaşmıştır. Bunun sebebi günümüzde bazı bireylerin diyet uygulamalarında glutensiz beslenmeyi tercih etmesi veya bireylerin gluten tüketiminden sonra duydukları rahatsızlığa bağlıdır. Bu durum zamanlarda glutensiz ürünlere ulaşım arttırmıştır. 

Çocuklar ve ergenler, katı bir glutensiz diyete bağlı kalma gerekliliğini durumunu kabullenmekte zorlanabilmektedir. Özellikle diyete uyumda sosyal zorlukların etkisi fazladır. Bu noktada ailelerin ve arkadaşlarının desteği çok önemlidir. Çölyak hastalığı olan çocuklar normal bir şekilde büyüyebilir, mutlu ve sağlıklı olabilirler. Birinin evine, okul etkinliğine gittiklerinde güvenli yiyeceklerin bulunacağını doğrulayarak veya yanlarına alabilecekleri yiyecekleri hazırlayarak glutensiz beslenerek sosyalleşebilirler.
Bir ebeveynin çölyak hastalığı olan bir çocuğu için yapabileceği en iyi şey, glutensiz beslenmenin onları hiçbir şekilde sınırlamak zorunda olmadığı mesajını iletmektir. Pozitif olmak son derece önemlidir. Çölyak hastalığı olan çocuklar genellikle diğer çocukların yediği bazı yiyecekleri alamadıkları zamanlar olduğu gerçeğiyle çok iyi başa çıkarlar. Genellikle, bu tutum, çocuklarının yoksunluk hissetmemesi için hazırlıkların yapıldığından emin olan ebeveynler tarafından teşvik edilir.
Ulaşılabilecek glutensiz birçok ürün yanında doğal olarak glutensiz olan pek çok lezzetli yiyecek bulunmaktadır. Taze meyve ve sebzeler glutensizdir aynı zamanda tavuk ve balık gibi çoğu et gibi işlenmemiş hayvansal kaynaklar da glutensizdir.  Çocuğunuzun sevdiği çoğu tarifin glutensiz versiyonunu hazırlayabilirsiniz. Doğal olarak gluten içermeyen ve bu nedenle glutensiz beslenen çocuklar tarafından da tüketilebilecek pek çok tahıl ve un türevleri bulunmaktadır .

Bebeğinize çölyak hastalığı teşhisi konduysa ve siz formula (bebek maması) ile besliyorsanız, çocuğunuza yedirmeden önce mamanın glutensiz olup olmadığını öğrenmek için üretici firmaya danışın. Ek beslenmeye başlamış çocuğunuzun doktoruna ve beslenme uzmanına danışmanız çocuğunuzun ihtiyaçlarına uygun beslenme programını oluşturmak için oldukça önemlidir. Ek beslenmeye başlayan ve herhangi bir besin alerjisi olmayan çocuğa birkaç besin önerisi: Meyve ve sebzeler; avokado, muz, armut, pişmiş patates, kabak, havuç. Pirinç lapası- çapraz kontamine tahıllardan kaçınmak için glutensiz olarak etiketlendiğinden emin olun. Elma püresi, glutensiz mini pankekler hazırlayabilirsiniz.

Okul çocuklarına ise glutensiz beslenme süreci güzel bir şekilde aktarılmalı, hangi besinleri tüketip tüketemeyeceği hakkında bilgi verilmelidir. Kendi başında kontrolü sağlaması zor olduğundan mutlaka yanlarına beslenme çantası verilmelidir.
Ayrıca arkadaşlarının ikramlarından neden almaması gerektiği belirtilmeli, öğretmeni ile konuşarak durum açıklanmalıdır. Arkadaşları ile sosyalleşebilmesi paylaşımda bulunabilmesi için çocukların ilgisini çekecek glutensiz tarifler hazırlayıp ikram etmesini sağlamak çocuğun kendini daha rahat hissetmesini sağlayacaktır. Ergenlik dönemine doğru farkındalığı artacağı için glutensiz ürünleri fark etmesini, etiket okurken dikkat edilecekleri ‘glutensizdir’ ibaresini görmesi gerektiğini açıklayabilir veya içerik bilgisini kontrol etmesini sağlayabilirsiniz. Beslenmesin hazırladığınız zaman mutlaka koyduğunuz yiyeceklerin tüketilme durumuna bakın ve eğer çocuğunuz beslenme çantasına koyduğunuz yiyecekleri tüketmeden geri getiriyorsa kendisi ile açıkça konuşun ve sevdiği alternatifler ile beslenmesini zenginleştirmeye çalışın. Sosyal aktivitelerden çocuğunuzun ayrı kalmaması için etkinliğin konsepti önceden öğrenilerek çocuğunuza uygun konsepte göre glutensiz alternatifler hazırlayabilirsiniz. Örneğin bir kahvaltı planına çocuğunuzun tabağını kendiniz hazırlayarak eşlik edebilirsiniz. Glutensiz un ile bir simit hazırlayarak, tabağını glutensiz seçenekler ile çeşitlendirerek hem besin kısıtlaması olmamasına hem de sosyalleşmeden uzaklaşmamasını sağlayabilirsiniz.

Dyt.Dilara Tuygan